Oordeel van Salomo

11/7/2021

DIA 1 Het oordeel van Salomo

U ziet hier een afbeelding van het schilderij van Claes Jacobsz van der Heck. Een schilder uit Alkmaar. Het doek hangt in het Stedelijk museum Alkmaar. 126 x 187 cm
Het is één van de reeks van drie schilderijen met beroemde rechtszaken bestemd voor het Stadhuis van Alkmaar, 1616-1620

Dit schilderij uit 1616 is heel gedetailleerd geschilderd. De figuren uit het bijbelverhaal zijn duidelijk herkenbaar. Voor ons zijn beelden dagelijkse kost. De hele dag krijgen we beelden te zien, op tv, films en smartphone. Voor die tijd waarin het was geschilderd kan ik me voorstellen dat zo’n schilderij enorme indruk maakt. Het bekende verhaal uit de bijbel.
De schilder heeft naar mijn idee niet zomaar een mooi plaatje gemaakt. Een scene uit de bijbel nageschilderd. Hij probeert ons wat meer te vertellen. Als je naar het geheel kijkt zie je een paleis. Niet een afgesloten gebouw, nee verschillende open ingangen. Figuren lopen in en uit en kunnen getuige zijn van de rechtspraak. Het is een openbare ruimte met transparantie. De transparantie die de politiek tegenwoordig zo graag wil zien is hier aanwezig.

DIA 2 Kijken we naar de hoofdfiguren dan zien we natuurlijk de man met het zwaard in zijn rechterhand, hoog zwaaiend, en in zijn linkerhand het nog levende kind. Geflankeerd door de beide moeders. De linker moeder staat fier rechtop zonder emoties, haar hoofd afgewend. De rechter moeder is geknield, armen breed uitgespreid en kijkt bezorgd in de richting van de rechter. Zij probeert contact met hem te maken. Je kunt zo zien wie de moeder van het nog levende kind is. Het dode kind is ook aanwezig en ligt op de grond.

DIA 3 Duidelijk is ook wie Salomo is, zittend op zijn troon. Een heel bijzonder element heeft de schilder enigszins verscholen in het schilderij gebracht. Half onder de kleding van Salomo zit een merkwaardig figuur verstopt. Een duiveltje met een klauw als voeten. Dit duiveltje zit op de loer om toe te slaan als hij de kans krijgt. Hij kijkt ons recht in de ogen en probeert ons te verleiden. In dit verhaal krijgt hij geen enkele kans, hij is wel aanwezig, het kwaad en onrecht is nooit ver weg. De schilder waarschuwt ons hiervoor. Salomo negeert hem en velt zijn oordeel dat ons steeds weer verrast. Het is een bekende uitdrukking geworden. Het Salomonsoordeel.